ΗΜΕΡΙΔΑ 12/2/24: Ο διαγωνισμός PISA και το στοίχημα της δημόσιας εκπαίδευσης

Ο Κύκλος Ομιλιών για το ευρύ κοινό «Το Πανεπιστήμιο στην Κοινωνία» συνδιοργανώνεται από τη
Σχολή Κοινωνικών Επιστημών του Πανεπιστημίου Κρήτης, τα ενταγμένα στο Κ.Ε.ΜΕ. (Κέντρο Ερευνών &
Μελετών) εργαστήριά της, την Περιφερειακή Ενότητα Ρεθύμνου και τον Δήμο Ρεθύμνης. Η φετινή
χρονιά είναι αφιερωμένη στη θεματική ενότητα «Εκπαίδευση και δεξιότητες στην ψηφιακή εποχή» και
διοργανώνεται σε συνεργασία με τη Διεύθυνση Πρωτοβάθμιας Εκπαίδευσης Ρεθύμνου και τη
Διεύθυνση Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης Ρεθύμνου.

Η τρίτη εφετινή συνάντηση θα πραγματοποιηθεί τη Δευτέρα 12 Φεβρουαρίου 2024, ώρα 18:30, στο
Σπίτι του Πολιτισμού, στο Ρέθυμνο, με θέμα «Ο διαγωνισμός PISA και το στοίχημα της δημόσιας
εκπαίδευσης».

Ομιλητές:
Γουβιάς Διονύσιος, Καθηγητής Εκπαιδευτικής Πολιτικής και Κοινωνιολογίας της Εκπαίδευσης,
Πανεπιστήμιο Αιγαίου.
Ελευθεράκης Θεόδωρος, Καθηγητής Κοινωνιολογίας της Εκπαίδευσης, Πανεπιστήμιο Κρήτης.
Σάμιος Παναγιώτης, Διδάκτορας ΕΚΠΑ, Καθηγητής Πρότυπου Πειραματικού Λυκείου Ρεθύμνου.
Συντονισμός- Σχολιασμός:
Μαραγκάκης Μανούσος, Διευθυντής Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης Ρεθύμνου, Διδάκτορας Επιστημών
της Διοίκησης Πανεπιστημίου Αιγαίου.

Περίληψη ομιλίας κ. Δ. Γουβιά:
Το διεθνές πρόγραμμα συγκριτικής αξιολόγησης του ΟΟΣΑ με τίτλο «Programme for International
Student Assessment» (PISA) αξιολογεί το βαθμό στον οποίο οι δεκαπεντάχρονοι/ες μαθητές/τριες
έχουν αποκτήσει βασικές γνώσεις και δεξιότητες που είναι απαραίτητες –σύμφωνα με τον ΟΟΣΑ— για
την «πλήρη συμμετοχή στις σύγχρονες κοινωνίες». Η αξιολόγηση, η οποία επικεντρώνεται στην
Ανάγνωση, τα Μαθηματικά και τις Φυσικές επιστήμες, δεν γίνεται μόνο για να διαπιστωθεί αν οι
μαθητές/τριες μπορούν να αναπαράγουν ό,τι έχουν μάθει. Εξετάζει επίσης το πόσο καλά μπορούν να
κάνουν προβλέψεις από ό,τι έχουν μάθει και να εφαρμόσουν τις γνώσεις σε πρωτόγνωρες συνθήκες,
τόσο εντός όσο και εκτός σχολείου. Η προσέγγιση αυτή αντανακλά το γεγονός ότι –σύμφωνα με τον
ΟΟΣΑ— οι σύγχρονες κοινωνίες «ανταμείβουν τα άτομα όχι για ό,τι ξέρουν, αλλά για το τι μπορούν να
κάνουν με αυτά που ξέρουν». Επίσης, υπάρχει ξεχωριστό ερωτηματολόγιο (background questionnaire)
το οποίο καταγράφει κάποια προσωπικά και κοινωνικά χαρακτηριστικά των μαθητών/τριών (όπως και
ξεχωριστά ερωτηματολόγια συγκεκριμένων δεξιοτήτων των μαθητών/τριών, ή ερωτηματολόγια που
απευθύνονται στη σχολική μονάδα). Τα ευρήματα επιτρέπουν σε φορείς χάραξης πολιτικής σε
ολόκληρο τον κόσμο να μετρήσουν τις γνώσεις και τις δεξιότητες των μαθητών/τριών στις χώρες τους,
σε σύγκριση με εκείνες άλλων χωρών, να καθορίσουν μια εκπαιδευτική πολιτική που βασίζεται σε 2
μετρήσιμους στόχους, και να μάθουν από τις πολιτικές και τις πρακτικές που έχουν εφαρμοστεί και
αλλού.
Η παρούσα εισήγηση θα παρουσιάσει (σύντομα) τις κυριότερες διαχρονικές τάσεις στις επιδόσεις των
μαθητών/τριών, δίνοντας έμφαση στην εξέλιξη της σημασίας παραγόντων που επηρεάζουν τις
επιδόσεις αυτές, όπως η κοινωνικοοικονομική θέση (status) της οικογένειας, το φύλο και το
μεταναστευτικό υπόβαθρο. Ιδιαίτερη αναφορά θα γίνει στην περίπτωση της Ελλάδας. Επίσης, θα
σχολιαστεί η πιθανή σχέση του PISA με τον τρόπο με τον οποίο έχει αναπτυχθεί το λεγόμενο Κράτος
Πρόνοιας σε διάφορες χώρες του κόσμου. Τέλος θα τονιστεί η ανάγκη για ενεργές εκπαιδευτικές
πολιτικές που εστιάζουν στη μείωση των κοινωνικών ανισοτήτων, με επικέντρωση στην Ελλάδα.

Περίληψη ομιλίας κ. Θ. Ελευθεράκη
Εκπαιδευτικές ανισότητες και ελληνικό εκπαιδευτικό σύστημα: Σύνδεση κοινωνικών ανισοτήτων με τις
σχολικές/εκπαιδετικές ανισότητες. Οι μετρήσεις σχολικών στόχων του προγράμματος ΠΙΖΑ 2022.
Ελληνικά Αναλυτικά Προγράμματα, σκοπός και στόχοι ενός δημοκρατικού σχολείου. Αιτίες που
δημιουργούν προβλήματα στη δομή και τη λειτουργία ενός ελληνικού δημοκρατικού σχολείου και
δημιουργούν προβλήματα στην επίτευξη όλων των στόχων ενός δημοκρατικού και αποτελεσματικού
σχολείου.

Περίληψη ομιλίας κ. Π. Σάμιου
Η χρήση διαδικασιών γραπτών εξετάσεων ως μέσων αποτίμησης του εκπαιδευτικού έργου ή και
εκπαιδευτικών συστημάτων γενικότερα, δεν αποτυπώνει απλά το επίπεδο του αξιολογούμενου
αντικειμένου. Επιδρά καίρια στο χαρακτήρα της αξιολογούμενης διαδικασίας ή δομής, καθώς αυτή
τείνει να προσαρμόζεται στις απαιτήσεις των εξετάσεων αυτών. Επομένως, αυτού του είδους η
αποτίμηση εμπεριέχει γνωστικούς στόχους που θα αποτελέσουν προτεραιότητες του διδακτικού
έργου, φτάνοντας στο σημείο να καθορίσουν την αντίληψη γύρω από το τι σημαίνει μόρφωση, ήδη
από την αρχή της δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης αν όχι από την πρώτη σχολική ηλικία.